Loek Kusiak13 mei 2024
Ondernemingsraden in de gehandicaptenzorg waarschuwen voor een verschraling van de zorg door de geplande bezuinigingen van bijna € 200 miljoen. De gevolgen zijn desastreus, niet alleen voor de zorg en imago van de sector, maar ook voor de toch al hoge werkdruk van het schaarse personeel.
Terwijl volgens de Landelijke Vereniging van Ondernemingsraden in de Gehandicaptenzorg (LVORG) verdere investeringen in de kwaliteit van de zorg en duurzaamheid hard nodig zijn, kiest het demissionaire kabinet voor forse bezuinigingen op de gehandicaptenzorg.
Bezuinigingen die eerder onhaalbaar zouden zijn voor 2025, wil het demissionaire kabinet nu alsnog wel gewoon doorvoeren. “De bezuiniging van in totaal bijna € 200 miljoen in 2025 komt overeen met de inzet van 4000 medewerkers”, zegt Bert Impelmans, voorzitter van het platform LVORG en or-voorzitter bij zorginstelling Daelzicht in Heel (Noord-Limburg).
Klap voor cliënten, mokerslag voor personeel
“De gevolgen zijn desastreus. Dit is niet alleen een klap in het gezicht van de kwetsbare cliënten, maar ook een mokerslag voor onze collega’s in de directe zorg,” aldus Impelmans. “De bezuiniging van in totaal bijna € 200 miljoen in 2025 kunnen niet anders gerealiseerd worden dan door zorg af te schalen en medewerkers naar huis te sturen, of te vervangen door vrijwilligers of nog meer zzp‘ers. Voor onze cliënten met complexere zorgvragen is dat absoluut geen optie. Bezuinigingen zullen onherroepelijk leiden tot verschraling van zorg, waarbij we cliënten alleen nog basiszorg, het spreekwoordelijke ‘natje en droogje’, kunnen aanbieden.”
Impelmans gaat verder: “Als vereniging van ondernemingsraden hebben wij eerder al zorgwekkende signalen ontvangen van organisaties die, om financieel het hoofd boven water te kunnen houden, overwegen om complexe zorg voor bijvoorbeeld cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag af te stoten.”
Zorg afschalen om geld te besparen
Beleidsmakers oriënteren zich volgens Impelmans nu al in stilte op welk type zorgaanbod in de gehandicaptensector ze kunnen afschalen om geld te besparen. “Dit is erg zorgelijk. Daarnaast is het voor cliënten een slechte zaak als zij straks steeds geconfronteerd worden met andere hulpverleners, telkens weer een nieuwe zzp’er, die zijn eigen ondersteuningsstijl heeft. Dit kost ook weer tijd om het vertrouwen bij de cliënt te winnen. We blijven afhankelijk van zzp’ers, omdat we zelf bijna geen medewerkers meer vinden die in onze sector in loondienst willen werken.”
Bezuinigingen van tafel halen
De in 2023 opgerichte LVOG die met inmiddels 10 or’s in de gehandicaptensector 25.000 tot 30.000 werknemers vertegenwoordigt, heeft de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid en Welzijn in een brief gevraagd om bij demissionair minister Conny Helder aan te dringen op het van tafel halen van de bezuinigingen.
De LVORG krijgt bijval voor haar oproep van de werkgeversorganisatie Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), die eveneens de noodkreet heeft afgegeven dat ‘een nieuwe stapeling van kortingen’ de langdurige zorg verder zal schaden.
50% meer weekenddiensten om basiszorg op peil te houden
Impelmans benadrukt dat de huidige praktijk voor onze collega’s al een uitdaging is waarbij alle zeilen moeten worden bijgezet. Als hulpverlener heeft hij het afgelopen jaar zelfs 36 weekenden gewerkt om de basiszorg op orde te houden, terwijl volgens de officiële roosters slechts 22 weekenden gepland waren.
“Aan onze vergadertafels constateren onze leden dat het water hen aan de lippen staat. Voor het vullen van roosters in de complexe zorg zijn er te weinig werknemers in loondienst. Men staat bloot aan een hoge werkbelasting en die zal door deze bezuiniging alleen maar toenemen. In plaats van te kijken hoe we medewerkers kunnen behouden en investeren in innovatie, voeren we juist de druk op deze medewerkers verder op,” vertelt Impelmans.
Leegloop en vacaturestop
De enquête van FNV Zorg en Welzijn in 2023 onder 2984 werknemers in de gehandicaptensector onthult een aantal belangrijke bevindingen. Daaruit komt een beeld naar voren van vacaturestops, minder ingeroosterde uren dan volgens het contract zou moeten, cliënten die alleen nog de noodzakelijke basiszorg ontvangen en toegenomen werkdruk.
Deze bevindingen benadrukken de uitdagingen waarmee medewerkers in de gehandicaptensector te maken hebben. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan deze kwesties en te zoeken naar oplossingen om de werkomstandigheden te verbeteren.
Driekwart van de ondervraagden merkt op de werkvloer de gevolgen van de bezuinigingen. Voor het doen van leuke dingen met de cliënt, zoals zingen of een verjaardag vieren, is steeds minder tijd. Steeds meer medewerkers overwegen om de sector te verlaten.
Professioneel en zelfbewust de tanden laten zien
Als groeiende vereniging van ondernemingsraden wil de LVORG zich ‘positioneren als een belangrijke stakeholder in de sector en het medewerkersperspectief op de kaart zetten en versterken’. Impelmans benadrukt dat er onder werknemers in de gehandicaptensector nog steeds een Calimero-gevoel heerst: een gevoel van onzichtbaarheid en onmacht om iets te kunnen veranderen. “Dit moet veranderen. De medezeggenschap moet professioneel en zelfbewust haar tanden laten zien. Daarvoor is het nodig om ook in Den Haag te lobbyen voor onze belangen. Het belangrijke en mooie werk dat we doen, mag niet kapot bezuinigd worden. Onze samenleving kan niet zonder de zorg die we bieden.”
De Kamercommissie voor VWS heeft tot 27 mei de tijd om te reageren op de bezuinigingsronde van de demissionair minister.